روايتي از بر پائي جشن آخرين چهارشنبه سال ( چهارشنبه سوري)0

تصوير: شكستن تخمه و خوردن آجيل مخصوص چهارشنبه سوري نزد ايرانيان مرسوم است0

هر ماه ايراني نامي از ايزدان و فرشتگان داشت و هر روز از هر ماه هم نامي ويژه خود0
. فروردين و ارديبهشت و خرداد و امرداد و … نام ماه‌ها بود. هرمزد و بهمن و ارديبهشت و … به ترتيب نام روزها. روزي كه نام آن با نام ماهش برابر مي‌افتاد آن روز،‌ روز جشن بود و شادماني. فروردگان،‌ ارديبهشتگان،‌ خردادگان،‌ تيرگان،‌ امردادگان،‌ شهريورگان،‌ مهرگان،‌ آبانگان،‌ آذرجشن،‌ دي جشن،‌ بهمنگان و مردگيران يا مژده گيران جشنهاي دوازده‌گانه سال بود از جهت برابر افتادن نام ماه با روز. نوروز،‌ سده،‌ جشن نيلوفر،‌ خرم روز،‌ آبريزگان و گاهنبارها و … هم جشن‌هاي ديگري از گاه شماره كهن بود.0
يكي از اين گونه جشنها،‌ جشني است كه در شب چهارشنبه آخر سال،‌ پيش از فرا رسيدن نوروز و بهار،‌ با مراسمي خاص برگزار مي‌شود و به نام «شب چهارشنبه‌‌سوري» معروف است.در گويش امروزي تهراني ها. «سور» به معناي «جشن» و «مهماني» بكار ميرود. به معناي جشن در «ختنه‌سوران» و به معناي مهماني در «سور دادن». در برخي از گويش‌هاي ايراني نيز چون كردي،‌ «سور» معني سرخ مي‌دهد
.از تاريخ بخارا چنين برمي آيد كه در سده چهارم هجري قمري،‌ در ايران جشني معمول بوده كه «شب سوري»ناميده ميشده و با آتش افروزي و آتش بازي و شادماني همراه بوده است ونيز «از عادات قديم» ايرانيان مي‌بوده. بنظر مي‌رسد كه جشني كه هم اكنون در شب آخرين شب چهارشنبه سال بنام «شب چهارشنبه‌‌سوري» برپا مي‌شود دنباله همان جشن مي‌باشد كه مولف كتاب تاريخ بخارا از آن به «شب سوري» ياد نموده است0
.